Is de OV Chipkaart een goed idee of toch niet?

De laatste maanden is er veel in het nieuws gesproken en geschreven over de OV Chipkaart en de daarbij horende problematiek. En daarmee is de toon alweer direct gezet. Gaan we nog meer zeuren over het project? Nee, dat lijkt me niet nodig. Sinds een jaar reis ik met de kaart naar m’n werk en terug. Daarnaast gebruik ik hem ook daar waar het kan in de stad. Bijvoorbeeld in de tram of metro.

Hoe werkt het?

Voor de lezer die niet in de buurt van Rotterdam woont zal het allemaal wel een vaag verhaal zijn. Verhalen over oplaadpunten die niet werken, poortjes waartussen mensen klem zitten of niet het juiste tarief afrekenen.

Daarom een korte schets: de overheid probeert samen met de vervoersbedrijven een systeem te implementeren dat de buskaart, het treinkaartje en de abonnementen moet gaan vervangen. Er komt een soort bankpas waarmee je in alle soorten openbaarvervoer kunt reizen. Met die bankpas kun je dan de poortjes die de doorgang bij stations versperren openen of ‘afstempelen’ in de bus of tram. Doelstelling is dat het vorig jaar wordt ingevoerd.

Problematiek of ‘verkeerd’ verwachtingspatroon?

Toen ik eindelijk de moed had verzameld zo’n kaart te kopen bij een oplaadpunt, en moed heb je nodig gezien de gebruikersvriendelijkheid van het ding, ging ik er vanuit dat ik daarmee klaar was. Maar helaas. Toen ik probeerde de kaart te gebruiken gingen de poortjes niet open. “Kaart ongeschikt” stond er op het display van het poortje te lezen. Hoe kan dat nou? Denk je dan, ik heb die kaart net gekocht. Ik wilde een ‘anonieme’ kaart, want ik vind het niet nodig dat half Nederland weet waar ik reis. Maar met zo’n anonieme kaart wordt je niet geholpen bij de helpdesk, de website van de chipkaart. Bij de balie waarvoor je alleen op metrostation Beurs in Rotterdam terecht kunt, wist men te vertellen dat er niets aan de hand was met mijn kaart. Nog maar eens proberen dan. Wederom gingen de poortjes niet open. Terug naar de automaat dan maar misschien kon ik daar meer duidelijkheid vinden.

De automaat van de NS. Hier kun je kaartjes kopen om op de chipkaart laden.

Na wat gedrukt te hebben door de menu’s kwam ik een ‘product’ tegen wat ik blijkbaar nodig had om ‘op saldo’ te kunnen reizen met de trein. Met de metro, bus en tram was dit trouwens geen probleem. Bij de metro gingen de poortjes wel gewoon open. Je moet dus een soort abonnement, wat overigens gratis is, op je kaart laden voor je de trein in kunt.

Duur reizen met alleen enkeltjes

Toen ik eenmaal het ontbrekende puzzelstukje op mijn kaart had staan gingen de poortjes gehoorzaam open. Het poortje gaf aan dat er EUR 7,50 van mijn kaart was afgeschreven. Dat is blijkbaar het maximale tarief op de ‘Hoeksche lijn’.

Bij het verlaten van het station voelde ik mij buitengewoon trots met mijn chipkaart, want ik kon langs de rij met ‘ouderwetse’ kaartjes lopen direct naar een poortje waar je alleen met een chipkaart doorheen kunt. Het display gaf aan dat ik voor EUR 3,20 had gereisd. Het overschot van de 7,50 kreeg ik terug. Tenminste, daar ging ik dan maar vanuit, want dat was nergens te lezen.

‘s Avonds met de terugreis herhaalde dit patroon zich. Terug in de stationshal van Schiedam Centrum probeerde ik via de automaat nu te kijken wat de kosten waren geweest. Twee keer EUR 3,20. Dat is EUR 6,40 terwijl een retourtje uit de ouderwetse kaartjesautomaat mij slechts 3,30 koste. Dat is wel heel erg krom vond ik, dus ik besloot de aanwezige chipkaart-informatie-hulp-meneer aan te spreken. Die kon nadat hij zijn collega er bij had gehaald vertellen dat ik een kaartje moest kopen en dat dan weer op mijn chipkaart zetten. Op mijn vraag wat dan het voordeel van de chipkaart was, hadden beide mannen geen antwoord.

Verkeerd verwachtingspatroon

Blijkbaar klopte mijn verwachtingspatroon niet met de werking van het systeem. Door de naam OV Chipkaart ging ik er vanuit dat het ding hetzelfde werkte als mijn Chipknip op mijn bankpas. Daarom stond ik dus eerst voor dichte poortjes. Wat ik ook nog steeds niet begrijp is dat ik niet gewoon een retourtje krijg verrekend achteraf. Het systeem weet dat ik heen en terug ben gegaan. Dan kun je achteraf toch gewoon het tarief voor een retourtje afboeken? En waarom kan ik niet net zoals vroeger vijf kaartjes in één keer kopen en op mijn chipkaart zetten zodat ik niet elke dag voor de automaat in de rij moet staan?

Je persoonsgegevens voor je geld

Na twee weken sloeg het lot toe. Ik had zojuist betaald voor een retourtje en de automaat had netjes de EUR 3,30 van mijn rekening geplukt, maar door wat-dan-ook voor reden kon mijn retourtje niet op mijn chipkaart worden geschreven. Op het scherm stond dat netjes vermeld. Wat nu? Er was geld van mijn rekening afgeschreven, ik had gepind, en ik kreeg geen waar voor mijn geld. Ik begon me al behoorlijk op te winden, want bij zulke oneerlijke zaken gaan mijn nekharen overeind staan. Een nadere blik op het scherm wees mij op een heel klein zinnetje dat vertelde dat er een bonnetje in de bak moest liggen. Dat was leuk, er lagen wel 100 bonntjes van eerdere bezoekers in de bak van de automaat. Na even zoeken had ik mijn bonnetje. Een papiertje zo groot als een postzegel waarop stond dat ik EUR 3,30 tegoed had.

Nadat ik in een week tijd 4 van die bonnetjes had gespaard, vond ik het welletjes. Ik ging naar de balie aan het station. Een juffrouw vertelde dat ik alleen mijn geld kon terug krijgen als ik een formulier invulde. En dat formulier had ze niet. Maar als ik mijn gegevens even op een blaadje zou schrijven dan kreeg ik mijn geld wel terug. Oja, én mijn chipkaart moest ze hebben want anders kon ze de gegevens niet aan mijn kaart koppelen. En juist daarom had ik een anonieme kaart. Mooi geregeld van de overheid. Je kunt een anonieme kaart krijgen, maar dan moet je ook niet zeuren als je je geld niet terug kunt krijgen, want zo zijn de regels.

Een druk op de noodknop is voldoende

Onlangs beleefde ik een mooie grap. Terwijl ik richting de poortjes van het station liep om het station te verlaten, gingen alle poortjes open. Op het display stond ‘verlaat het station direct’. Ik hield mijn chipkaart bij de zone, maar er gebeurde niets. Het systeem was geblokkeerd. Nu kwam ik uit Rotterdam en ik reisde op saldo, dus uitchecken was wel nodig, anders was ik mijn EUR 7,50 kwijt. Wat was er nu gebeurd? Er blijkt dus een paal vlak bij de poortjes te staan met daarop een grote nood-knop. Een druk daarop en alle poortjes gaan open nog voor je er bent, dat is lekker makkelijk! En dat was nu precies wat het meisje dat voor mij liep had gedaan. Gelukkig vond ik bij de metro nog een werkend in/uit check paaltje zoals je ze ook in de bus hebt. Daar krijg ik mijn resterende bedrag alsnog terug. Even later op de weg terug naar huis kwam ik de politie tegen. Blijkbaar krijgen die een automatische melding.

Wel/niet in de Hoekse Waard

In de Hoekse Waard werd door Connexxion met veel reclame de chipkaart geïntroduceerd. In de bus was de chipkaart door heel de Hoekse Waard te gebruiken. Maar Connexxion werd vervangen door Ariva. En Ariva heeft helemaal niks met de chipkaart en doet daar ook voorlopig niet aan mee. Dus nu de halve Hoekse Waard een chipkaart heeft, is ie daar niet meer te gebruiken. Ik ben benieuwd hoe dat in het implementatie- en risicoplan van het OV Chipkaart project stond beschreven.

Toch een goed idee

Ondanks alle opstartproblemen met het project, ben ikzelf redelijk tevreden met de chipkaart. Mijn grootste irritatie is toch wel de automaten. Deze maken gebruik van een aanraak gevoelig scherm. En dat zit bij mij ongeveer op kniehoogte. Niet zo handig dus, met veel missers of foute keuzen tot gevolg. Het chipkaart systeem op zich lijkt goed te werken zolang je je aan de regels houd. Het systeem lijkt langzaam maar zeker in te burgeren. Steeds meer conducteurs in de trein hebben door hoe het controle apparaat werkt en steeds minder vaak zijn de poortjes buiten gebruik. Ik ben dan ook heel erg benieuwd hoe de uitrol naar de rest van Nederland zal verlopen.